در صنعت و ساخت و ساز، انواع مختلفی از مقاطع فولادی مورد استفاده قرار می‌گیرند. یکی از مهم‌ترین انواع این محصولات، انواع پروفیل‌ هستند. در معنای عام، پروفیل می‌تواند به هر مقطع فولادی طویل که در سرتاسر طول خود دارای سطح مقطع یکسان است اطلاق شود. پروفیل‌ها می‌توانند مقطع دایره‌ای، مربعی، مستطیلی و… داشته باشند؛ بنابراین تنوع ظاهری این محصول بسیار زیاد است.
از سویی، بر حسب کاربرد نیز می‌توان دسته بندی‌های متعددی برای این مقطع فولادی قائل شد. از جمله پروفیل ساختمانی، صنعتی، مبلی، لنگه دری و… . همچنین بر اساس ظاهر محصول، می‌توان دو دسته پروفیل باز و پروفیل بسته را نیز نام برد. از آنجایی که هر یک از این محصولات کاربردها و ویژگی‌های خاص خود را دارند، آشنایی با آن‌ها به خرید بهتر کمک می‌کند.

پروفیل صنعتی و پروفیل ساختمانی، دو دسته مهم از این مقطع فولادی هستند. این محصولات، از جمله پرفروش‌ترین پروفیل‌های موجود در بازار هستند. تفاوت پروفیل صنعتی و ساختمانی، در میزان ضخامت و ابعاد این دو محصول است. هر یک از این پروفیل‌ها کاربردهای خاص خود را دارند که از نامشان نیز مشخص است؛ اما برای خرید لازم است اطلاعات دقیق‌تری از هر یک داشته باشید. در این مقاله از آهن اسپات قصد داریم این دو محصول را به صورت جزیی بررسی کرده و تفاوت آن‌ها را بیان کنیم.

پروفیل چیست؟

در بازار آهن و فولاد، به مقاطع توخالی که می‌توانند به صورت باز یا بسته باشند پروفیل می‌گویند. این محصولات که با نام HSS هم شناخته می‌شوند، بیش از ۱۰۰ سال است که وارد عرصه ساخت و ساز شده‌اند. پروفیل‌ها در ابتدا از ورق‌های رول مانند پرچ شده ساخته می‌شدند اما بعدها با پیشرفت صنایع فولاد، از روش‌های نورد گرم و سرد برای تولید آن‌ها استفاده شد. این محصول را بر اساس معیارهای مختلفی می‌توان تقسیم‌بندی کرد.

بر اساس شکل محصول می‌توان آن را به دو نوع باز و بسته تقسیم نمود. پروفیل‌های باز، محصولاتی هستند که حداقل از یک طرف باز باشند؛ به عنوان مثال محصولاتی مانند پروفیل U، I، Z و… در این دسته قرار می‌گیرند. در مقابل پروفیل‌های بسته سطح مقطعی توخالی دارند که دور تا دور آن کاملا بسته است، مانند انواع لوله، قوطی و پروفیل‌های مورد استفاده در ساخت درب و پنجره.

اما عمده‌ترین تقسیم‌بندی پروفیل‌ها، دسته بندی آن‌ها به دو گروه صنعتی و ساختمانی است. پروفیل‌های ساختمانی همانگونه که از نام آن‌ها پیداست، در ساخت و ساز استفاده می‌شوند. این محصولات، نسبت به پروفیل‌های صنعتی مقاومت کمتری دارند. سایز این دو محصول تفاوت‌هایی با یکدیگر دارد، همچنین تمایز پروفیل صنعتی و ساختمانی در ساختار و ترکیبات، موجب شده است که این دو محصول نتوانند به عنوان جایگزین یکدیگر استفاده شوند.

در ادامه به بررسی مشخصات هر یک از این دو نوع و تفاوت‌های عمده آن‌ها خواهیم پرداخت. آشنایی با این موارد می‌تواند به شما کمک کند به تناسب نیاز خود، انتخاب بهتری داشته باشید و در هنگام خرید، دچار سردرگمی و خطا نشوید.

پروفیل صنعتی چیست؟

پروفیل صنعتی یا همان پروفیل سنگین، یکی از محصولات فولادی پرکاربرد است که در ابعاد مختلف و وزن‌های متفاوت تولید می‌شود. این نوع پروفیل‌، مقطع بسته دارد و سطح مقطع آن به صورت مربعی و یا مستطیلی است.
ابعاد پروفیل صنعتی، بسیار بزرگ‌تر از انواع ساختمانی است و وزن بیشتری هم دارد، به همین علت فرآیند تولید این محصول با دشواری‌های خاص خود همراه است. همچنین در ساخت این محصولات از مواد اولیه مرغوب‌تر و محکم‌تری استفاده می‌کنند.

یکی از مهم‌ترین مشخصه‌های پروفیل صنعتی این است که جوش‌پذیری بالایی دارد. دلیل این موضوع، ضخامت بالای محصول و استفاده از ورق سیاه در تولید آن است. ایجاد اتصالات محکم باعث شده است که این محصول یکی از نخستین انتخاب‌ها برای اجرای پروژه‌های سنگین و بزرگ باشد. همچنین تنوع شکل و ابعاد این دسته از پروفیل‌ها بسیار زیاد است و می‌تواند تمام نیازهای پروژه‌های صنعتی را به راحتی پوشش دهد.

پروفیل‌های صنعتی محصولاتی ضخیم و مستحکم هستند. این محصولات به منظور استفاده در ساخت پل‌ها و سازه‌های سنگین مشابه استفاده می‌شوند. در ساخت پروفیل صنعتی، از گریدهای متفاوت ورق سیاه یا فولاد معمولی استفاده می‌کنند.
از آنجایی که مشخصات گریدهای مختلف این ورق‌ها با هم تفاوت‌های اساسی دارند می‌توان چنین گفت که قیمت پروفیل صنعتی با توجه به قیمت ورق‌های سیاه به کار رفته در تولید آنها تعیین می‌شود.
به دلیل داشتن وزن زیاد، تولید سخت و تنوع فولاد مورد استفاده، قیمت پروفیل صنعتی عموما گران‌تر از انواع ساختمانی است و همچنین، به علت داشتن وزن بسیار زیاد، برای استفاده در ساختمان به هیچ وجه مناسب نیست.

ابعاد

پروفیل‌های صنعتی همواره به شکل چهارگوش (مربع یا مستطیل) ساخته می‌شوند. اندازه اضلاع چهارگوش سایز محصول را تعیین خواهد کرد. معمولا اندازه پروفیل‌های صنعتی بین 100 تا 400 میلی‌متر است و در سایزهای مختلفی ساخته می‌شود. پروفیل صنعتی در حالت نرمال، ضخامتی بین ۵ تا ۸ میلیمتر دارد و در طول ۱۲ متری عرضه می‌شود. به دلیل ضخامت بیشتر ورق، این پروفیل‌ها به روش نورد گرم تولید می‌شوند.

گاهی ممکن است در یک پروژه نیاز به پروفیل‌های سنگین‌تر داشته باشیم، در این حالت امکان تولید اختصاصی محصول در ابعاد موردنظر مشتریان نیز وجود دارد. از آن‌جایی که پروفیل، از ورق سیاه فولادی ساخته می‌شود، انعطاف آن در شکل و ابعاد بسیار زیاد است و می‌تواند به راحتی دستخوش تغییر شود.

فرآیند تولید پروفیل صنعتی

همانگونه که پیشتر هم اشاره کردیم، برای تولید این محصول از ورق سیاه یا فولاد معمولی استفاده می‌شود. یکی از موارد مهمی که می‌تواند در تفاوت پروفیل صنعتی و ساختمانی موثر باشد، آلیاژ به کار رفته در تولید این محصولات است.
در فرآیند ساخت پروفیل صنعتی، ابتدا جنس ورق فولادی را تعیین می‌کنند؛ در ساخت این محصول ممکن است بسته به نیاز از فولاد پر کربن یا کربن متوسط استفاده می‌شود.

پس از تعیین جنس، نوبت به اندازه گیری می‌رسد. عرض ورق باید با ابعاد و سایز محصول مورد نظر مطابقت داشته باشد. در این مرحله، از قسمت لبه‌ها مقداری پرتی در نظر می‌گیرند. در ساخت پروفیل صنعتی از روش نورد گرم استفاده می‌کنند.
بر اساس این روش، ابتدا ورق انتخابی در کوره نرم می‌شود و سپس تحت کشش قرار می‌گیرد تا به شکل پروفیل درآید. در نهایت دو طرف ورق به هم جوش می‌خورد، به همین علت لازم است در ساخت پروفیل از فولاد جوش‌پذیر (پر کربن) استفاده شود.

کاربردهای پروفیل صنعتی

از پروفیل‌های صنعتی به دلیل وزن زیاد و البته مقاومت بالا، در پروژه‌های سنگین و مهم مانند پل سازی استفاده می‌کنند. این محصولات، انتخابی مناسب برای استفاده در برج‌های فلزی یا تاسیسات صنعتی کارخانجات هستند. از این مقاطع فولادی می‌توان برای ساخت ماشین آلات و تجهیزات صنعتی استفاده کرد. همچنین یکی دیگر از کاربردهای این محصول، استفاده از آن در صنایع نظامی است. بنابراین در هر مصرفی که نیاز به مقاومت بالا وجود داشته باشد، این نوع پروفیل کاربرد دارد.

پروفیل ساختمانی چیست؟

همانگونه که از نام پروفیل ساختمانی برمی‌آید، این محصول در ساخت قسمت‌های مختلف ساختمان کاربرد دارد. از درب و پنجره گرفته تا بخش‌های پایه‌ای ساختمان مانند ستون، می‌توان از این مقطع فولادی استفاده کرد.
عمده‌ترین تفاوت این محصول با پروفیل صنعتی در این است که ضخامت بالایی ندارد و در نتیجه سبک‌تر است. در کاربردهای ساختمانی، وزن کم و استحکام بالا ملاک است و به همین علت، باید از فلزات خاصی در تولید این محصولات استفاده شود.

پروفیل ساختمانی در معنای کلی آن، بر خلاف انواع صنعتی که تنها به صورت بسته هستند، می‌توانند به دو صورت باز و بسته وجود داشته باشند، بنابراین تنوع بیشتری دارند؛ اما در اینجا از باب مقایسه، تنها پروفیل‌های بسته و چهارگوش مدنظر هستند. همچنین آلیاژ به کار رفته در این محصول بسته به کاربرد، خواص متفاوتی دارد؛ به عنوان مثال اگر قرار است از پروفیل ساختمانی در محیط مرطوب استفاده شود، ضدزنگ بودن آن بسیار مهم است.

یکی از مهم‌ترین خواص پروفیل ساختمانی، شکل‌پذیری آن است. این دسته از محصولات برای ساخت بخش‌های مختلف سازه طراحی شده اند و به همین علت، نسبت به پروفیل صنعتی منعطف تر هستند. ضخامت کم و استفاد از آلیاژهای خاص می‌تواند روی این موضوع بسیار موثر باشد.

ابعاد

پروفیل‌های ساختمانی، چندین نوع مختلف دارند، به همین علت نمی‌توان به سادگی سایز آن‌ها را مشخص کرد. مهم‌ترین تفاوت پروفیل‌های صنعتی و ساختمانی این است که ضخامت محصولات ساختمانی، عموما کم است و به همین علت وزن سبک‌تری هم دارند. ضخامت این دسته از محصولات، بین ۲ تا ۶ میلیمتر است و در طول ۶ متری به بازار عرضه می‌شوند.

نحوه تولید پروفیل ساختمانی

برای ساخت پروفیل‌های ساختمانی ممکن است از روش نورد گرم یا سرد استفاده شود. در این فرآیند، نوع محصول بسیار موثر است. آلیاژهای فولادی مورد استفاده در پروفیل ساختمانی تنوع بسیار زیادی دارند. به عنوان مثال اگر قرار باشد از محصول برای ساخت درب و پنجره استفاده شود، ماده اولیه ساخت آن ورق گالوانیزه خواهد بود. زیرا کمتر دچار خوردگی و زنگ زدگی می‌شود. در فرآیند ساخت، ابتدا ورق مورد نظر را انتخاب می‌کنند و سپس آن را وارد فرآیند شکل‌دهی می‌کنند. برای ساخت پروفیل ساختمانی بسته، عموما از روش نورد سرد استفاده می‌شود، نورد گرم بیشتر برای پروفیل سنگین کاربرد دارد. در نهایت، عملیات جوشکاری روی محصول صورت می‌گیرد، بنابراین جوش‌پذیری یکی از خواص مهم این نوع محصولات فلزی است.

کاربردهای پروفیل ساختمانی

از پروفیل‌های ساختمانی می‌توان استفاده‌های زیادی داشت. این محصولات در اغلب سازه‌های فلزی، برای افزایش استحکام مورد استفاده قرار می‌گیرند. همچنین در ساخت بخش‌هایی مانند سقف سوله‌های بزرگ می‌توان از این نوع پروفیل استفاده کرد. از دیگر کاربردهای این مقطع فولادی، می‌شود به ساخت در، پنجره و چارچوب‌های بزرگ فلزی اشاره نمود.

تفاوت پروفیل صنعتی و ساختمانی در یک نگاه

پروفیل‌ها می‌توانند گستره عظیمی از محصولات فلزی را در بر بگیرند. این مقاطع فولادی، در انواع مختلفی تولید می‌شوند که پروفیل صنعتی و ساختمانی، از جمله آن‌ها هستند. اگر بخواهیم تفاوت این دو محصول را به صورت کوتاه بیان کنیم، می‌توانیم موارد زیر را نام ببریم:

• پروفیل صنعتی یا سنگین، ضخامت بیشتری نسبت به انواع ساختمانی دارد.
• وزن پروفیل‌های ساختمانی، سبک‌تر از انواع صنعتی است.
• حداکثر طول پروفیل صنعتی ۱۲ متر است، این مقدار برای پروفیل ساختمانی نهایتا به ۶ متر می‌رسد.
• برای ساخت پروفیل ساختمانی عموما از آلیاژ ضدزنگ و ضد خوردگی استفاده می‌کنند، در مقابل، ماده خام مورد استفاده در تولید پروفیل صنعتی اغلب از انواع مستحکم و جوش‌پذیر مانند ورق سیاه است.
• پروفیل‌های صنعتی کاربردهای محدودتر و خاص‌تری نسبت به انواع ساختمانی دارند.
• تنوع پروفیل ساختمانی بیشتر از انواع صنعتی است.
• این دو محصول کاربردهای کاملا متفاوتی دارند.